De alpenwatersalamander (Ichthyosaura alpestris) is een middelgrote watersalamander. De mannetjes bereiken een lengte van 10 cm, de vrouwtjes worden iets groter, tot 12 cm. Beide geslachten hebben een zeer kenmerkende buikkleur die geel tot oranje of oranjerood is en volledig ongevlekt. De flanken zijn lichtblauw tot donkerblauw bij de mannetjes en blauwgrijs, grijsgroen of bruingroen bij de vrouwtjes. Beide seksen hebben een grijze tot zwarte marmertekening. De rug is donkerblauw tot zwart gekleurd bij de mannetjes.

Soms worden exemplaren gevonden met een groenig vlekkenpatroon. De rug- en buikkleuren worden gescheiden door een vuilwitte tot bleekgele band met duidelijk afgetekende zwarte vlekjes. In de voortplantingstijd bezit het mannetje een kleine, zwart en geel gevlokte rugkam.

In landfase is de zwart en geel getekende rugkam bij het mannetje nog te herkennen maar is hij veel minder ontwikkeld. De marmertekening is nu veel duidelijker. De vrouwtjes bezitten een roodachtige streep op het midden van de rug en zijn voor de rest vrij donker van kleur.

De larve kan een lengte van 4 tot 6 cm bereiken en is herkenbaar aan de uniform hoge staart, die naar het uiteinde toe plots versmalt en stomp afgerond is. Veel larven zijn sterk donker gepigmenteerd tot een soort netwerk over het lichaam.

De alpenwatersalamander bezet een grote verscheidenheid aan waterhabitats: weide- en bospoelen, kleine vijvers, vennen, grachten en sloten, karrensporen en zelfs kunstmatige veedrinkbakken. Meer dan de andere soorten verblijft deze soort in vrij kleine, ondiepe, beschaduwde en relatief koele waterpartijen. Hij wordt zelfs gevonden in troebele waters zonder enige plantenbegroeiing.

De alpenwatersalamander is aanwezig over nagenoeg alle provincies van België maar het aantal vindplaatsen is eveneens sterk afgenomen. Zijn verspreidingsgebied is bovendien hier en daar verbrokkeld doordat er regio's zijn waar de soort ontbreekt. Wel opvallend is zijn afwezigheid in de kustpolders en de kustduinen waar hij enkel gesignaleerd is in De Panne en in Zeebrugge. Vermoedelijk is hij op deze plaatsen uitgezet.
Verspreidingskaart van de alpenwatersalamander in België van 2010 tot vandaag (waarnemingen.be).